De zon komt op in het oosten en gaat onder in het westen. Dit is een vaak gehoorde uitspraak maar is dat eigenlijk wel waar?
Grofweg komt dit in de buurt maar als we wat beter kijken blijkt dat zonnestanden door het jaar heen veranderen. Het hangt van de periode in het jaar af waar de zon precies opkomt en weer ondergaat. Daarnaast varieert ook de zonshoogte. Het gaat hier over de baan van de zon ofwel de zonnebaan waar wij in Nederland mee te maken hebben.
Om de baan van de zon te verklaren zijn er twee data in het jaar erg belangrijk. Namelijk 21 juni en 21 december, de kortste en langste dag in het jaar gemeten tussen zonsopkomst en zonsondergang. Op de kortste dag van het jaar is de zonnebaan het kleinst en het laagst. De zon komt pas laat op en gaat alweer snel onder. De zon komt meer vanuit het zuidoosten dan het oosten op en gaat meer zuidwestelijk onder. Op 21 juni is de zonnebaan langgerekter en hoger en komt dus vroeg op en gaat laat onder. Nu loopt de zonnebaan vanaf zonsopkomst tot ondergang meer noordoost noordwest. Dus dat betekent dat de positie van omliggende bebouwing of bomen zeker invloed kunnen hebben in een bepaalde periode van het jaar.
Van 21 december tot 21 juni worden de dagen geleidelijk weer langer en nemen tussen 21 juni en 21 december weer geleidelijk af. Het korter worden van de dagen gaat in dezelfde (omgekeerde) curve als in de periode dat de dagen lengen. Dit betekent dat bijvoorbeeld 21 mei nagenoeg dezelfde zonnebaan heeft als 21 juli. Of 21 maart en 23 september enz.
Voor het gemak spreken we dus van het oosten en westen bij opkomst en ondergang van de zon. Dit komt natuurlijk niet helemaal uit de lucht vallen. Er zijn namelijk nog twee interessante data in het jaar die het vermelden daarom waard zijn. Net al genoemd; 21 maart en 23 september. Dit zijn de dagen waarop een equinox plaatsvindt. In Nederland de zogenaamde lente en herfst equinox waarbij de zon precies in het oosten opkomt en dag en nacht grofweg even lang duren.
Dus op 21 december hebben we een korte dag en een lange nacht. Dan komen we 3 maanden later aan rondom 21 maart en is de nacht in evenwicht met de dag. En eindigen we het halfjaar weer precies 3 maanden later op 21 juni met een lange dag en korte nacht.
Als je een meer gedetailleerd overzicht wilt krijgen van een tuin op het zuiden kan je een bezonningsstudie overwegen of de zon in je tuin laten berekenen. Krijg visueel inzicht in de bezonning van de tuin op verschillende data en door de dag heen. Of verschaf jezelf cijfermatig inzicht over het zonlicht in de tuin op belangrijke data of periodes in het jaar. De exacte hoeveelheid zonuren overal in je tuin .